Relacja z walki o siebie W tematyce uzależnień napisano już wiele i naprawdę ciężko znaleźć jakąś pozycję, która potrafiłaby czymś zadziwić czytelnika. Dotąd czytałam najczęściej relacje uzależniania się, opisy suto zakrapianych imprez, czy zażywania leków/ narkotyków w zaciszu własnego domu Przyczyny uzależnień bywają różne, ale mechanizmy pozostają niezmienne, zarówno w życiu, jak i w książkach. W przypadku "Roku na odwyku" otrzymujemy zupełnie inny punkt widzenia. Nie relację człowieka, który rozlicza się z nałogiem, ale opis drogi do trzeźwości, jaką musiał pokonać. Katarzyna T. Nowak nie sili się na wyszukane środki stylistyczne, nie ubarwia pobytu w ośrodku leczenia uzależnień, a na jej najnowszą powieść składają się suche opisy z kolejnych terapii, rozmów i dojrzewania do trzeźwości. O ile w literaturze możemy znaleźć wiele przykładów rozwoju uzależnienia, to w tym przypadku dostajemy (wręcz podręcznikowe) etapy – pogodzenia z uzależnieniem, trzeźwienia i powrotu do normalności. Książka z pewnością nie powstała po to, by szokować czytelnika. Nie znajdziemy w niej drastycznych opisów staczania się na dno. Autorka najbardziej skupia się na psychicznych aspektach uzależnienia, początkowym zaprzeczaniu, że problem nadużywania leków (a wcześniej alkoholu) w ogóle jej dotyczy, a nie na drastycznych opisach staczania się na dno, ani fizycznych aspektach wychodzenia z nałogu. Pisanie w tym przypadku odegrało rolę terapeutyczną i niewątpliwe pozwoliło uporać się z tym problemem. "Rok na odwyku" jest kolejną pozycją, która uświadamia, że uzależniony człowiek nie zawsze jest zaniedbanym bezdomnym, który próbuje uzbierać pieniądze na kolejną butelkę wódki, czy działkę narkotyku. Alkoholikiem, lekomanem może być wykształcony człowiek, któremu pozornie nic nie doskwiera – ma interesującą pracę, talent, mieszkanie, partnera, a pod tym wszystkim schowane dziesiątki niezagojonych ran z przeszłości, które nie dają o sobie zapomnieć. Uzależnienie nie bierze się znikąd, a w tym przypadku miało sporą pożywkę złożoną z niezbyt szczęśliwego dzieciństwa, poczucia odrzucenia, obarczenia nadmierną odpowiedzialnością. "Rok na odwyku" jest pisarskim zmierzeniem się z nałogiem, sprawozdaniem z walki o życie w trzeźwości. Dla czytelników, którzy często czytają literaturę tego typu, nie będzie to nic nowego i odkrywczego, natomiast dla osób, które wcześniej nie zetknęły się z takim pisarstwem, może być to interesujące (ledwie nakreślone) studium uzależnienia, pogodzenia się z nim, a przede wszystkim walki o siebie.

"Rok na odwyku" to szczera aż do bólu relacja z pobyt na oddziale zamkniętym, z leczenia, powracania do życia bez uzależnień. To również obrachunek z przeszłością naznaczoną alkoholem i lekami. Katarzyna T. Nowak jest córką znanej, niestety już nieżyjącej pisarki, Doroty Terakowskiej. Przyznam, że ten właśnie fakt zdecydował o tym, iż sięgnęłam po jej książkę. Wcześniej nie miałam do czynienia z jej twórczością, natomiast znałam dość dobrze powieści mamy, zarówno te adresowane do dorosłych, jak i najmłodszych czytelników. Byłam ciekawa, jak córka poradzi sobie z trudnym tworzywem, jakim jest literatura, zwłaszcza literaturą faktu. Przeżyłam szok spowodowany przez niezwykle szczere wyznania osoby walczącej z uzależnieniami. Nie wiem, czy znam jakiegoś alkoholika. Podejrzewam, że tak, ale żadna z osób, które – moim zdaniem – mają tzw. problemy z alkoholem nigdy otwarcie się do tego nie przyznała. Nieraz jednak zastanawiałam się, jak można popaść w nałóg. Żartobliwie mówię, że jestem uzależniona od czekolady i dobrej herbaty, a także od czytania. Bez tego ostatniego na pewno bardzo trudno byłoby mi żyć, co więcej – nie wyobrażam sobie świata bez książek. Jednak – w przeciwieństwie do alkoholizmu, narkomanii i lekomanii - nie jest to nałóg wyczerpujący organizm i rujnujący życie. Jak inteligentny, wykształcony i w pełnie świadomy zagrożeń człowiek może uzależnić się od alkoholu i leków? Dopóki nie przeczytałam wspomnień Katarzyny T. Nowak, nie umiałam znaleźć odpowiedzi na to pytanie. Okazuje się, że można egzystować, a nawet żyć twórczo kilkanaście, kilkadziesiąt lat, oszukując siebie i innych. Przychodzi jednak taki moment, w którym nie da się już okłamywać. Można albo iść na odwyk, albo stoczyć się w przepaść. Autorka książki wybrała pierwsze wyjście. O ile w miarę szybko i samodzielnie udało się jej uporać z nadużywaniem alkoholu, o tyle uzależnienie od leków wymagało profesjonalnej terapii. "Rok na odwyku" jest relacją z tej właśnie walki – nieraz desperackiej, nieraz obarczonej wspomnieniami i trudnymi wyborami. Katarzyna T. Nowak nie skupia się jedynie na sobie. Dużo miejsca poświęca innym pacjentom walczącym z przeróżnymi uzależnieniami. To przede wszystkim ludzie chcący pokonać alkoholizm, narkomanię i lekomanię, ale także niewolnicze przywiązanie do hazardu, seksu, a nawet ...pływania w basenie. Pisarka wiele razy podkreśla, że zwalczenie nałogu nie oznacza trzeźwości. Tak naprawdę alkoholik lub lekoman jest uzależniony już do końca życia, wciąż musi być czujny, wciąż musi walczyć w pokusami i kontrolować to, co robi. Wspomnienia z rocznego odwyku porażają szczerością, wewnętrznym i fizycznym bólem, sprzecznymi reakcjami na niewygodną prawdę, której zazwyczaj nie chce się przyjąć do wiadomości. Autorka pisze oszczędnie, prosto i komunikatywnie, nie bawi się w barokowe opisy, rozdzieranie szat i budzenie w czyeleniku współczucia. To ostatnie pojawia się samo, gdy zaczyna się wchodzić coraz głębiej do duszy narratorki i przedstawianych przez nią ludzi. Oszczędny styl robi większe wrażenie niż najbardziej bogate i ozdobne frazy. I daje naprawdę wiele do myślenia na temat człowieka, granic człowieczeństwa i jego możliwości. Na pewno nie jest to idealna lektura do poduszki, ale warto się z nią zmierzyć. Tym bardziej, że uświadamia, iż nigdy nie wiemy, co czeka na nas za rogiem i co przyniesie kolejny dzień czy rok. BEATA IGIELSKA (wywrota.pl)